Osmanlı Devletinde Bilim ve Teknoloji
Osmanlı Devleti klasik dönemde her alanda olduğu gibi bilim ve teknoloji alanında da çağdaş olan Avrupalı devletlerden daha üstündü. Bu üstünlüğü 17. yy.'a kadar devam etmiştir. Osmanlı Devleti'nde medreselerde İslami bilimler ile pozitif bilimler bir arada okutuluyordu.
Osmanlı Devleti'nde bu iki alanda da çok önemli bilginler yetişmiştir. Önemli bilim adamlarışunlardır:
Kadızade-i Rumi:Matematik ve astronomi alanında çalışmalar yapmıştır. Ali Kuşçu, Kadızade-i Rumi'nin öğrencisidir.
Molla Fenari:Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamıdır. Mantık, Matematik, Astronomi ve dini bilimler alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Ali Kuşçu:Ünlü Matematik ve astronomi bilginidir. Semerkant'ta doğmuştur. Timur'un torunu Uluğ Bey'in hükümdarlığı sırasında Semerkant'ta bulunan rasathane'nin (gözlemevi) Müdürlüğünü yapmıştır. Uluğ Bey'in ölümünden sonra Fatih Sultan Mehmet'in daveti ile İstanbul’a gelerek Ayasofya Medreselerinde matematik ve astronomi dersleri vermiştir.
En önemli eserleri: Risale fi'l Fethiye (Fetih Risalesi), Risale-Hisap (Matematik Risalesi), Risale Fi'l Hey'e (Astronomi Risalesi)'dir.
Piri Reis:Ünlü Türk denizcisi ve coğrafyacısıdır. “Kitab-Bahriye (Denizcilik Kitabı)” adlı eseri ve çizdiği dünya haritaları ile bilinen Piri Reis, Osmanlı Donanmasında komutan olarak görev yapmıştır. Hint-Deniz Seferlerine katılan Piri Reis Portekizlilere karşı savaştı. 1554 yılında donanmayı Basra Körfezi'nde bırakıp döndüğü için suçlu görülerek idam edildi.
Piri Reis'in 1513 ve 1528 yıllarında çizdiği iki dünya haritasında Amerika Kıtası'nı, Atlantik Okyanusu'nu, Afrika kıyılarını ve diğer pek çok ayrıntıyı büyük bir isabetleçizmiştir. Ayrıca Antarktika Kıtası'nı keşfinden yaklaşık 350 yıl önce haritasında belirtmiştir.
Seydi Ali Reis: Ünlü Türk denizcisidir. Osmanlı Donanmasında komutan olarak görev yapmıştır. Hint-Deniz Seferlerinde Portekizlileri mağlup etti. Yoğun fırtına sebebiyle Hindistan kıyılarına kadar sürüklendi. Askerleri ile yaya olarak uzun süren bir yolculuktan sonra İstanbul'a döndü. Bu yolculuğu sırasında gözlemlediklerini ve yaşadıklarını "Mir'at'ül Memalik" (Memleketlerin Aynası) adlı eserinde toplamıştır.
Kâtip Çelebi:Tarih, coğrafya, astronomi alanında yaptığı çalışmaları ile tanınan 17. yy.'ın en önemli Türk bilginlerinden biridir. Çalışmalarında pozitif bilimlerin önemini vurgulamış, medreselerden fen bilimlerinin çıkartılmasını eleştirmiştir.
En önemli eserleri: Keşfü'z-Zünun (Bibliografya), Fezleke (Tarih), Cihannüma (Coğrafya), Tuhfetü'l Kibar fi Esfar'l Bihar (Denizcilik Tarihi)
Evliya Çelebi:Ünlü Türk gezginidir. IV. Murat döneminde devlet hizmetine girdikten sonra yaklaşık elli yıl boyunca Anadolu, Rumeli, Mısır, Kırım, Hicaz, Irak, Suriye, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Begrat, Azerbaycan gibi Osmanlı toprakları ile komşu ülkeleri gezmiştir. Bu gezilerinde gözlemlerini ve yaşadıklarını on ciltten oluşan "Seyahatname" adlı eserinde toplamıştır.
Matrakçı Nasuh:Matematik, geometri, tarih ve coğrafya alanında çalışmaları ile ünlü Türk bilginidir. Aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin ünlü minyatür sanatçılarından biridir.
Kemal Paşazade (1468-1534):Tarih alanında yaptığı çalışmaları ile bilinen Osmanlışeyhülislamıdır. En önemli eseri "Tevarih-i Ali Osman"dır.
Akşemsettin: Fatih Sultan Mehmet'in hocasıdır. Hem dini hem de pozitif bilimler alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Ünlü Tarihçiler
* Kemal Paşazade
* Âşık Paşazade
* Naima
* Hoca Saadettin
Naima (Tarih): Osmanlı Devleti'nde devletin resmî tarihçisine "Vakanüvis" denirdi, ilk Osmanlı vakanüvisi Naima Efendi'dir.
Osmanlı Döneminde yetişen diğer bilim adamları:
* Sinan Paşa Matematik
* Takiyüddin Astronomi
* Altunizade Tıp Cerrah
* Mehmet Paşa Tıp
* Âşık Paşazade Tarih
Osmanlı Devleti'nde bu iki alanda da çok önemli bilginler yetişmiştir. Önemli bilim adamlarışunlardır:
Kadızade-i Rumi:Matematik ve astronomi alanında çalışmalar yapmıştır. Ali Kuşçu, Kadızade-i Rumi'nin öğrencisidir.
Molla Fenari:Osmanlı Devleti'nin ilk şeyhülislamıdır. Mantık, Matematik, Astronomi ve dini bilimler alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Ali Kuşçu:Ünlü Matematik ve astronomi bilginidir. Semerkant'ta doğmuştur. Timur'un torunu Uluğ Bey'in hükümdarlığı sırasında Semerkant'ta bulunan rasathane'nin (gözlemevi) Müdürlüğünü yapmıştır. Uluğ Bey'in ölümünden sonra Fatih Sultan Mehmet'in daveti ile İstanbul’a gelerek Ayasofya Medreselerinde matematik ve astronomi dersleri vermiştir.
En önemli eserleri: Risale fi'l Fethiye (Fetih Risalesi), Risale-Hisap (Matematik Risalesi), Risale Fi'l Hey'e (Astronomi Risalesi)'dir.
Piri Reis:Ünlü Türk denizcisi ve coğrafyacısıdır. “Kitab-Bahriye (Denizcilik Kitabı)” adlı eseri ve çizdiği dünya haritaları ile bilinen Piri Reis, Osmanlı Donanmasında komutan olarak görev yapmıştır. Hint-Deniz Seferlerine katılan Piri Reis Portekizlilere karşı savaştı. 1554 yılında donanmayı Basra Körfezi'nde bırakıp döndüğü için suçlu görülerek idam edildi.
Piri Reis'in 1513 ve 1528 yıllarında çizdiği iki dünya haritasında Amerika Kıtası'nı, Atlantik Okyanusu'nu, Afrika kıyılarını ve diğer pek çok ayrıntıyı büyük bir isabetleçizmiştir. Ayrıca Antarktika Kıtası'nı keşfinden yaklaşık 350 yıl önce haritasında belirtmiştir.
Seydi Ali Reis: Ünlü Türk denizcisidir. Osmanlı Donanmasında komutan olarak görev yapmıştır. Hint-Deniz Seferlerinde Portekizlileri mağlup etti. Yoğun fırtına sebebiyle Hindistan kıyılarına kadar sürüklendi. Askerleri ile yaya olarak uzun süren bir yolculuktan sonra İstanbul'a döndü. Bu yolculuğu sırasında gözlemlediklerini ve yaşadıklarını "Mir'at'ül Memalik" (Memleketlerin Aynası) adlı eserinde toplamıştır.
Kâtip Çelebi:Tarih, coğrafya, astronomi alanında yaptığı çalışmaları ile tanınan 17. yy.'ın en önemli Türk bilginlerinden biridir. Çalışmalarında pozitif bilimlerin önemini vurgulamış, medreselerden fen bilimlerinin çıkartılmasını eleştirmiştir.
En önemli eserleri: Keşfü'z-Zünun (Bibliografya), Fezleke (Tarih), Cihannüma (Coğrafya), Tuhfetü'l Kibar fi Esfar'l Bihar (Denizcilik Tarihi)
Evliya Çelebi:Ünlü Türk gezginidir. IV. Murat döneminde devlet hizmetine girdikten sonra yaklaşık elli yıl boyunca Anadolu, Rumeli, Mısır, Kırım, Hicaz, Irak, Suriye, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Begrat, Azerbaycan gibi Osmanlı toprakları ile komşu ülkeleri gezmiştir. Bu gezilerinde gözlemlerini ve yaşadıklarını on ciltten oluşan "Seyahatname" adlı eserinde toplamıştır.
Matrakçı Nasuh:Matematik, geometri, tarih ve coğrafya alanında çalışmaları ile ünlü Türk bilginidir. Aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin ünlü minyatür sanatçılarından biridir.
Kemal Paşazade (1468-1534):Tarih alanında yaptığı çalışmaları ile bilinen Osmanlışeyhülislamıdır. En önemli eseri "Tevarih-i Ali Osman"dır.
Akşemsettin: Fatih Sultan Mehmet'in hocasıdır. Hem dini hem de pozitif bilimler alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Ünlü Tarihçiler
* Kemal Paşazade
* Âşık Paşazade
* Naima
* Hoca Saadettin
Naima (Tarih): Osmanlı Devleti'nde devletin resmî tarihçisine "Vakanüvis" denirdi, ilk Osmanlı vakanüvisi Naima Efendi'dir.
Osmanlı Döneminde yetişen diğer bilim adamları:
* Sinan Paşa Matematik
* Takiyüddin Astronomi
* Altunizade Tıp Cerrah
* Mehmet Paşa Tıp
* Âşık Paşazade Tarih
